Kieviten op tegels


Gravure van een kievit. Adriaen Collaert eind 16e eeuw.

 

Deze keer aandacht voor de kievit op antieke tegels. In tegenstelling tot de grutto, welke zich pas massaal in Nederland ging vestigen aan het begin van de landbouwkundige revolutie (begin van de 20e eeuw), mogen we aannemen dat de kievit in de 17e eeuw een vrij algemeen voorkomende (broed)vogel was in de Nederlanden. Door voldoende aanwezigheid van akkers, moerassige graslanden en heideterreinen waren de biotoopomstandigheden geschikt. Misschien was de soort toen nog niet zo algemeen als tot voor kort het geval was. Maar inmiddels neemt de kievitenstand in Nederland (net als die van de grutto) in sneltreinvaart af. 


         Randtegel met kievit. 17e eeuw


Fotoalbum: Tegels met kievit 17e eeuw


Tegels met Kievit. Hoekvulling Franse lelie spits. 17e eeuw .
Tegel- en majolicafabriek De SWAEN Gouda


Fotoalbum: Tegels met kievit 18e eeuw

De meeste afbeeldingen van kieviten op tegels lijken in belangrijke mate te zijn ontleend aan een gravure van Adriaen Collaert uit het laatste kwart van de 16e eeuw. Het valt op dat flink wat afbeeldingen op de tegels sterk lijken op de voorstelling van de gravure. Met name de kuif en de houding van de poten komen nogal overeen. Toch zitten er onder de kievit tegels diverse twijfelaars waarvan we ons kunnen afvragen of de voorstellingen wel echt om een kievit gaat. Een van de tegels heeft een voorstelling die wel kievitachtig is, maar de snavel van de vogel lijkt eerder op die van een roofvogel. Een andere tegel doet ook kievitachtig aan maar het achterlijf verraadt dat het eerder om een reigerachtige zal gaan.


Kieviten afgebeeld op een dubbele pilaster ook weer bestaande uit twee rijen tegels met diverse vogelsoorten zoals pauw, haan en roofvogel. De tegels zaten in situatie in een boerderij in Lopik en zijn verwijderd omdat de nieuwe eigenaar niets met tegels had. De boerderij dateert van 1846.


Fotoalbum kievit


Toch waren kieviten in vroegere tijden wellicht niet overal algemeen, zeker niet in West-Nederland, getuige het volgende. Tot net voor de 2e wereldoorlog broedden er bijna geen kieviten in de Krimpenerwaard (20.000 hektare). Dit gebied bestond toen nog grotendeels uit een uitgestrekt areaal aan blauwgraslanden (dit concludeert Professor Herman Klomp in zijn proefschrift omstreeks 1940). Wellicht kan deze constatering ook doorgetrokken worden voor andere poldergebieden in West-Nederland die grotendeels of ten dele bestonden uit niet bemest blauwgrasland. Vanaf de jaren 1950-60 nam de kievit toe als broedvogel op het vroegere schrale grasland dat door steeds meer bemesting alsmaar voedselrijker werd.

 


Replica's, vals, neppers

Drie tegels met een kievit afgebeeld.
Goed geschilderde replica's maar mogelijk later bedoeld  als neppers.
Werden te koop aangeboden als oude antieke tegels.
Eind 19e/1e kwart 20e eeuw.


Tegel met kievit op een vrucht in een mooie bloemenomlijsting. Ca. 1900


Modern tegeltableau met kieviten en kuikens.
Friese tegelfabriek de Albarello.


Goudse kleipijpen

Kleipijp met een zijmerkje met de afbeelding van een kievit aan twee kanten. 1e kwart 18e eeuw.
Goudse productie. Pijpenmaker:  Jan Jacobsz Lunenburg en weduwe of Adriaan Lunenburg.
Vindplaats: Delft beerput Vlamingstraat. 

Kleipijp met een zijmerkje met de afbeelding van een kievit aan een kant. 1e kwart 18e eeuw. Goudse productie. Pijpenmaker:  Jan Jacobsz Lunenburg en weduwe of Adriaan Lunenburg.
Vindplaats: Rotterdam. 


Kleipijp. Trechterpijp. Hielmerk: Kievit. Gouda. Ca. 1710 - 1730.
Pijpenmaker: Jan Jacobsz. Lunenburg of Wed. J.J. Lunenburg