Libellen op antieke tegels


Naast vogels en bloemen staan op 17e t/m 20e eeuwse  tegels tal van insectensoorten afgebeeld. Afbeeldingen van libellen en vlinders zijn het algemeenst. Ze zijn zowel in blauw als in kleur geschilderd. 

De laatste jaren zie ik in natuurlijke gebieden weer volop libellen rondvliegen. Ze zijn nu weer algemener  in Nederland dan 20 jaar geleden het geval was, toen ze als gevolg van verdroging en watervervuiling sterk onder druk stonden. Het  is verheugend te zien dat het met deze insectengroep nu weer wat  beter  gaat in Nederland. Vooral de speciale maatregelen die men genomen heeft zoals het aanleggen van natuurontwikkelingsgebieden hebben bijgedragen aan het verbeteren van het het leefmilieu. Met een forse toename van libellen als resultaat.

De hiernaast geplaatste fraaie 17e eeuwse kwadraattegel met de afbeelding van een vliegend insect is opvallend, en wel omdat de vleugels en voelsprieten niet specifiek van een libel zijn maar er eerder op duiden dat het hier een dag- of nachtvlinder betreft.

Omdat er maar weinig gravures/houtsneden uit de 16e/17e eeuw bekend zijn blijft het in veel gevallen moeilijk en kan niet met zekerheid gezegd worden welk insect er nu precies op een tegel staat afgebeeld.


Oeverlibel. Links mannetje, rechts  vrouwtje

Libellen zijn belangrijke graadmeters voor waterrijke biotopen omdat hun aan- of afwezigheid informatie verschaft over de waterkwaliteit, de vegetatie en de mate waarin een gebied verdroogd is.


Libellen op tegels, 17e eeuw


 

 

Als een libel zijn laatste vervelling achter de rug heeft en boven de wateroppervlakte uitkomt moet het dier zijn vleugels en lichaam laten drogen voordat hij weg kan vliegen. Op deze 17e eeuwse tegel  is dat stadium afgebeeld, hetgeen maar weer eens bewijst dat de tegelschilders  met veel  gevoel voor precisie te werk gingen bij het overtrekken van het lijnenwerk vanaf de tegelspons. Jammer genoeg is de originele gravure met de voorstelling van de ontluikende libel niet bekend.


Libellen op tegels, 17e eeuw Gouda de SWAEN


Libellen op tegels, 18e t/m 20 eeuw


De afbeelding van een insect op deze tegels van ca. 1700 geeft minder problemen. Het betreft de afbeelding van een haft, ook bekend staand als eendagsvlieg, zittend op een stilleven van fruit.