Neushoorns op antieke tegels

De Neushoorn op antieke tegels

Het voorkomen van een neushoorn op antieke tegels is nog zeldzamer te duiden dan die van een olifant. Vinden wij een neushoorn op onze tegels, dan is dat –tot nog toe- altijd in blauw. Ik ben in mijn onderzoek nog geen vroege gekleurde neushoorn tegen gekomen en zeker niet op een kwadraat, cirkeltegel of openluchtje. Toch zijn er al vroege prenten en gravures van deze 3600 kg wegende reus. Gravures uit 1515 van Albrecht Dürer en van Abraham de Bruyn uit 1583 maar de meest gebruikte pose is die van een prent van Adriaen Collaert uit ca.1612. Ook ben ik hem nog niet tegengekomen in paars op de latere tegels uit de 18e eeuw en verder. Blijkbaar is hij bij de tegelschilders pas ontdekt in het tweede kwart van de 17e eeuw en heeft hij zijn weg gevonden naar het penseel in blauw van hen die dat aandurfden. Net als bij de olifanten met soms de vreemdste constructies van slurven en slagtanden, is ook de afbeelding van een neushoorn met al zijn huidplooien een beetje ludiek te noemen. Niet zo vreemd natuurlijk bij een vrij onbekend dier, maar zo kwam hij of zij wel in het zicht van de westerse bevolking. Grappig is het te zien dat op een enkele tegel met een neushoorn, de schilder zelf twee hoorns heeft geplaatst, nog een kleinere boven de grote, dat kwam niet op de prenten voor, maar bestaat wel. De neushoorns op de prenten met één hoorn, zijn Indische neushoorns. De Afrikaanse neushoorn heeft echter twee hoorns. De meeste neushoorns leven op zichzelf, alleen de witte neushoorn leeft soms in een kleine groep. Neushoornvrouwtjes krijgen maar eens in de 4 of 5 jaar een jong en de eerste 3 of 4 jaar leeft een neushoornjong bij zijn moeder.

 

 

Tegel met een neushoorn. 2e helft 19e eeuw

Witte neushoorn met jong (en o.a. de vogelsoort ossenpikker) in Afrika


Fotoalbum: Neushoorns op tegels, 17e/18e eeuw


Neushoorns op tegels, 19e/20e eeuw

Tegel met een neushoorn. 2e helft 19e eeuw

Tegeltableau met een neushoorn bestaande uit 56 tegels.
2e helft 19e eeuw


De hoorn van keratine is waardevoller dan goud…

De neushoorn is een echte gras, planten en knollengrazer maar ze eten ook bladeren van bomen, takken en bessen. Neushoorns komen in bijna heel Afrika voor en ook in Zuidoost-Azië. De neushoorns worden o.a. met uitsterven bedreigd door stropers en handelaren. Er zijn er nu nog maar ongeveer 16.000 over. Dat komt doordat de hoorn van keratine (net als onze nagels) van de neushoorn waardevoller dan goud is. In China wordt van de hoorn medicijnen gemaakt. Maar ook worden er in Jemen messen en andere dure (overbodige) spullen van gemaakt. Daarvoor worden de neushoorns gedood. Zoveel neushoorns zijn er nog maar van elke soort: De zwarte neushoorn; 2.700 stuks. De witte neushoorn; 10.300. stuks. De Indische neushoorn; 2.400 stuks. De Javaanse neushoorn; 60 stuks. De Sumatraanse neushoorn, daar zijn er nog maar minder dan 300 stuks van over. De Javaanse neushoorn, waar er nog maar 60 van over zijn, behoort tot de zeldzaamste dieren van de wereld! In Kameroen leven er nog maar 10 en in de Democratische Republiek zijn er ook nog maar 25 over.

 


Speurneus-hoorn…

De neushoorns zijn al 60 miljoen jaar op de wereld. In de oertijd waren er wel 165 verschillende soorten. Nu zijn daar nog maar 5 verschillende soorten van over. De neushoorn heeft aan elke poot drie hoeven net zoals paarden en tapirs. Zijn grote hoorn groeit elk jaar 7 cm, maar hij schuurt zijn hoorn ook vaak af aan boomstronken. De neushoorn heeft een grijze huid van wel 2,5 cm dik. Ze kunnen wel 4,2 meter lang worden en 3600 kg wegen. De ogen van de neushoorn zijn zeer slecht, ze kunnen op 10 meter afstand het verschil tussen een mens en een boomstronk niet goed zien. Maar hij kan wel zeer goed ruiken en horen, zo kan hij als de wind goed staat een mens van een kilometer afstand ruiken! Een echte speurneus-hoorn dus. Niet de neushoorn is een primitief dier, maar de mens die voor winst op korte termijn nog steeds niet begrepen heeft dat wat aan hem toevertrouwd is voor winst op lange termijn, daar verantwoord mee om te moeten en mogen gaan! Gelukkig zijn er heden vele grote en kleinere organisaties en particulieren die deze dieren beschermen met alle middelen die ze ten dienste staan. Maar ontbossing, vervuiling, handel, stroperij en regeringsbeleid eisen nog steeds vele slachtoffers. Het is van groot belang al deze dieren te beschermen tot het absolute uiterste… Frits Lobel.

 

 


Het Nijlpaard in de gracht…

Mij zijn geen tegels bekend met de afbeelding van een nijlpaard, we missen die wel naast de olifant de giraf, de walvissen en de neushoorn op tegels. We moeten het dan maar doen met een beeldschone afbeelding die ik u niet wilde onthouden van een gevelsteen van dit dier uit ca.1720 van 35 x 80 cm. Te bewonderen op de Brouwersgracht 133 in Amsterdam.