Kinderspel: Hoepelen op tegels
Hoepelen op Tegels
Duizenden jaren geleden hoepelden de mensen al en zo’n 100 jaar geleden hoepelden onze overgroot ouders er flink op los. Hoepelen is van alle tijden en voor iedereen, en bovendien ook nog eens supergezond. Reeds de oude Grieken en Romeinen kenden de hoepel met een hoepelstok. Volgens de oude Grieken was hoepelen een gezonde oefening voor mensen met een zwak gestel. We zien dat spel dan ook menigmaal in hun kunstwerken afgebeeld op Grieks aardewerk van ca. 500 voor Chr. Hippokrates beval hoepelen toen al aan om gezonder te worden.
Griekse decoratie op een vaas met vruchtbaarheid symbolen; een haan en een hoepel.
Prijs of rinkelhoepel midden 17e eeuw.
In Egypte werd 3000 jaar geleden al gehoepeld, met hoepels van licht materiaal gemaakt, riet of bamboe. Ook de indianen in Noord – Amerika speelde spelletjes met een hoepel. Jongens leerden zuiver mikken op een hoepel waarin een net werd geweven of waarover een ongelooide huid werd gespannen. De hoepel rolde tussen twee rijen spelers door, die pijltjes op het bewegende doel moesten gooien. Het spel was in de middeleeuwen populair en bleef dat tot in onze eeuw. In de negentiende eeuw was het rollen met een houten hoepel een bekend tijdverdrijf bij alle Europese kinderen. Hoepelen behoort tot de meest afgebeelde kinderspelen in de prentkunst en op tegels. De hoepel werd met de hand voortgedreven of meestal met een kort stokje, waarmee ook kon worden bijgestuurd. De ijzeren sleutelhoepel waaraan de hoepelstok, eveneens van ijzer, met een lus is bevestigd, komt niet voor op tegels. Er werd gehoepeld om het verst, het snelst of louter voor plezier. In wedstrijdverband kon een penning worden gewonnen, die dan met een spijker aan de binnenkant van de hoepel werd bevestigd. Had men meerdere penningen aan de hoepel bevestigd, dan gaf dat bij het voortrollen een ringkelend geluid. Zo’n prijs- of rinkelhoepel zien we op sommige tegels afgebeeld.
Ook werden er soms gewone metalen plaatjes gebruikt om de hoepel op te sieren in beeld en geluid. In metalen uitvoering veroorzaakte meerdere hoepels op de straten heel wat lawaai, zodat de paarden schrokken en op hol wilden slaan. In sommige dorpen of steden verboden de autoriteiten het de kinderen om die reden met hun hoepels langs de straten te gaan. Deden ze dat toch, dan klonk het welzeker al snel: héééé…..,
Prijs of rinkelhoepel midden 17e eeuw.
Hoepel op…!
De ‘hoelahoeprage’ in de jaren 1960 en 1970 voegt nog een extra hoofdstuk toe aan de geschiedenis van de hoepel die toen in vele kunststoffen uitvoeringen verkrijgbaar was. Traditioneel wordt de hoelahoep gespeeld door meisjes en wat later ook door jongens. De kunst daarbij is de hoepel om het lichaam draaiende te houden zonder hem aan te raken. Ervaren hoepelaars kunnen meerdere hoepels tegelijk in beweging houden. De term hoela werd aan de hoepel toegevoegd in het Engels (hula hoop) toen aan het begin van de 18e eeuw zeelieden Hawaï bezochten en het heupwiegende hoeladansen verbonden met de hoepel. Omdat hoelahoepen in verband werd gebracht met hartklachten, raakte het spel in onbruik. In 1957 werd de hoelahoep opnieuw uitgevonden door twee pas afgestudeerden, Knerr en Melin. Het hoelahoepen werd al snel een rage, het bedrijf Wham-O verkocht meer dan 100 miljoen exemplaren in twee jaar. Het hoelahoepen komt (nog) niet voor op tegels. Stalen hoepels worden ook gebruikt voor de versterking van een houten vat, bijvoorbeeld om bier in te vervoeren. De hoepel houdt dan de losse duigen bij elkaar. Hoepels worden ook gebruikt als attribuut bij ritmische gymnastiek, maar ook in een circus worden bij de dressuur hoepels gebruikt. Hoepels worden ook gebruikt om een fuik in model te houden. Die afbeeldingen komen weer wel voor op antieke tegels.
Hoepelen op tegels, 17e eeuw
Tegel smet hoepelende kinderen. 17e eeuw
Hoepelende kinderen en kind met houten hoepel.
Hoepelen op tegels, 18e t/m 20e eeuw
Gevelsteen aan een huis in Schaijk (Brabant). Heeft geen directe link met hoepelen hoewel het er op lijkt dat de persoon (net als de bovenstaande vier tegels) door een hoepel kruipt.
De gevelsteen heeft de aansprekende tekst: IN DE VERKEERDE WERRELT.
MEN MOT HEM CROMME OM DOOR DIESE VERKEERDE WERELT TE KOMMEN.